İçeriğe atla

Michel Ney

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Michel Ney
LakabıLe Rougeaud, le Brave des Braves
Doğum10 Ocak 1769(1769-01-10)
Saarlouis, Fransa
Ölüm7 Aralık 1815 (46 yaşında)
Paris, Fransa
Defin yeriPère Lachaise Mezarlığı, Paris, Fransa
Bağlılığı Fransa Krallığı
 Birinci Fransa İmparatorluğu
BranşıFransız Kara Kuvvetleri
Hizmet yılları1787-1815
Rütbesiİmparatorluk Mareşali
KomutasıGrande Armée
Çatışma/savaşlarıFransız Devrim Savaşları
Napolyon Savaşları
Ailesi
EşiAglaé Auguié
ÇocuklarıNapoléon Joseph Ney; Michel Louis Félix Ney; Eugène Michel Ney; Edgar Napoléon Henry Ney
İmza

Michel Ney (d. 10 Ocak 1769 - ö. 7 Aralık 1815), Mareşal Ney olarak da bilinir, Fransız Devrim Savaşları ve Napolyon Savaşları'nda savaşmış Fransız mareşal ve askeri komutan.

Napolyon'un kurmuş olduğu Birinci Fransız İmparatorluğu'ndaki 26 mareşalden biriydi. Napolyon tarafından Elchingen Dükü ve Moskova prensi unvanlarını almıştır. Askerleri tarafından Le Rougeaud ("kızıl yüzlü" ve "kırmızı") I. Napolyon tarafından le Brave des Braves ("cesurların en cesuru") olarak tanımlanıyordu.[1][2][3] Napolyon'un hemen hemen her savaşında yanında eşlik etti. Son olarak 1815'te Napolyon, Waterloo Muharebesi'nde yenildikten sonra 3 Ağustos 1815'te İngiliz kuvvetleri tarafından tutuklandı ve Fransa'ya kralın güçlerine teslim edildi. 7 Aralık 1815'te Paris'te yer alan Lüksemburg Bahçesi'nde kurşuna dizilerek idam edildi.[4]

İlk yılları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ney, Fransa'nın Lorraine eyaletinde, Fransa-Almanya sınırında yer alan Sarrelouis kasabasında doğdu. Bir bakır ustası ve Yedi Yıl Savaşı gazisi olan Pierre Ney (1738-1826) ve Marguerite Greiveldinger'in oğluydu.[5][6]

Almanya sınırında yaşadığı için Ney, Almanca da öğrendi.[7] 1782 yılına kadar Sarrelouis'de eğitim gördü, 1784'te bir defterdarlık bürosunda memur olarak çalışmaya başladı.[8]

Askeri hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransız Devrim Savaşları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ney, devlet memurluğuna devam etmek istemeyerek 1787'de Albay-General Hüssar Alayına katıldı.[6] Bourbon monarşisi altındaki Fransız Ordusunun subay birliklerinin daha üst rütbelere terfi edilmemesine rağmen Ney, astsubaylığa hızla yükseldi.

Fransız Devrimi'nin ardından Ney, Fransız Devrim Ordusu'nun alt bölüğü olan Kuzey Ordusu'nda görev yapmaya başladı. Eylül 1792'de Valmy Muharebesi'nde çarpışmaya katıldı ve Ekim ayında Cumhuriyet subayı olarak görevlendirildi. Subay olarak 1793'te Neerwinden Muharebesi'ne katıldı ve yine 1793'te Mainz Kuşatması'nda yaralandı. 1794 Haziran'ında Sambre-et-Meuse Ordusu'na katıldı.

Ney, Ağustos 1796'da tuğgeneralliğe terfi etti ve Alman cephelerinde ki süvarilere komuta etti. 17 Nisan 1797'de Neuwied Muharebesi sırasında Ney, Fransız toplarını ele geçirmek isteyen Avusturyalı mızraklılarına karşı bir süvari hücumuna önderlik etti. Çatışma sırasında Ney atından düşerek yakalandı; 8 Mayıs'ta Avusturyalı bir generalle takas edilerek serbest kaldı.[9] Mannheim'in ele geçirilmesinin ardından Ney 28 Mart 1799'da tümen generali olarak 25 Eylül'den 23 Ekim'e kadar Ren Ordusu'na kısa süreli komuta etti.[10][11] Daha sonra 1799'da, İsviçre ve Tuna ordularındaki süvarilere komuta etti. Aynı yıl Winterthur Muharebesi'nde bileğinden yaralandı. Aralık 1800'de Jean Victor Marie Moreau komutası altında Hohenlinden Muharebesi'nde savaştı.[10] Eylül 1802'den itibaren Ney, İsviçre'deki Fransız birliklerine komuta ederek diplomatik görevlerde bulundu.

Napolyon Savaşları

[değiştir | kaynağı değiştir]

19 Mayıs 1804'te I. Napolyon Fransa imparatoru olduktan sonra Ney, döneminin Fransa Mareşali'ne eşdeğer olan İmparatorluk Mareşali rütbesinin simgesi olan mareşal asasını aldı.[3] 1805'te Grande Armée'nin VI. Kolordusu'nun komutasını aldıktan sonra Elchingen Muharebesi'nde kazandığı zaferden dolayı övgüler aldı.[3] Kasım 1805'te Ney, Tirol'ü işgal ederek Innsbruck'u Arşidük John'un elinden aldı. 1806 seferinde Jena-Auerstedt Muharebesi'nde savaşarak, hemen ardından Erfurt'u işgal etti. Seferin ilerleyen günlerinde Ney, Magdeburg'u kuşattı. 1807 seferinde ise, Napolyon'u Eylau'da yenilgiden son anda kurtarmak için takviye kuvvetlerle yardıma geldi. Seferin ilerleyen günlerinde Ney, Güttstadt'ta savaştı ve Friedland'da ordunun sağ kanadına komuta etti. 6 Haziran 1808'de Elchingen Dükü oldu. Ağustos 1808'de VI. Kolordu komutasında İspanya'ya gönderildi ve bir dizi küçük çatışmaya katıldı. 1809'da Puerto de Baños'ta Robert Wilson komutasındaki bir İngiliz-Portekiz kuvvetiyle çatışmaya girdi. Ney, 1810 yılında Portekiz'in işgalinde Mareşal André Masséna'nın yanında yer aldı. Burada Ciudad Rodrigo ve Almeida'yı ele geçirdi. 27 Eylül 1810'da Bussaco Muharebesi'nde yenilgiye uğradı. İlerleyen süre zarfında Masséna ve Ney, 61.000 kişilik ordudan 21.000 askeri birkaç ay süren açlık sırasında kaybettikten sonra, yiyecek ve malzeme yetersizliği nedeniyle geri çekilmek zorunda kaldılar. Ney, Arthur Wellesley'in kuvvetleriyle artçı birlik olarak birkaç sefer (Pombal, Redinha, Casal Novo ve Foz de Arouce) çatıştı ve bu sayede Fransız ordusunu takip eden Koalisyon kuvvetlerini, ana Fransız kuvvetinin 1811'de geri çekilmesini sağlayacak kadar uzun süre oyalamayı başardı.[3]

Rusya seferi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Napolyon'un Rusya seferi

1812'de Michel Ney'e, Rusya İmparatorluğu'nun işgali sırasında Grande Armée'nin III. Kolordusu'nun komutası verildi. Ney, Smolensk'te boynundan yaralandı. Daha sonra Borodino'da savaştı. Moskova'dan geri çekilme sırasında Ney artçı birliklere komuta etti. Krasnoi Muharebesi sırasında ana ordudan kopan Ney, ağır kayıplar vermeden Dinyeper Nehri üzerinden yoğun bir sis içinde kaçmayı ve Orşa'da ana orduya yeniden katılmayı başardı.[3] Bu hareketinden ötürü Ney'e imparator I. Napolyon tarafından “cesurların en cesuru” lakabı verildi.[3]

1814'te Paris düştüğünde ve Bourbonlar tahta geri döndüğünde, Napolyon'a ilk tahttan çekilme ve sürgünü kabul etmesi için baskı yapan Ney, yeni tahta çıkan Kral XVIII. Louis tarafından terfi ettirildi, övüldü ve Fransa Soylusu ilan edildi. Ney, yeniden kurulan monarşiye bağlılık yemini edip soylu kabul edilmiş olmasına rağmen, doğuştan halktan birisi olduğu için Kraliyet Sarayı'ndakiler ona küçümseyerek bakmıştır.[kaynak belirtilmeli]

Yüz Gün Savaşı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Michel Ney'in gençliği, 1792.

Napolyon'un Fransa'ya döndüğünü duyduğunda, Fransa'da barışı sağlamaya ve XVIII. Louis'e sadakatini göstermeye kararlı olan Ney, Napolyon'un Paris'e yürüyüşünü durdurmak için bir ordu organize etti. Ney ayrıca krala, Napolyon'u demir bir kafes içinde canlı olarak geri getirme sözü verdi. Ney'in planlarından haberdar olan Napolyon ona bir mektup gönderdi: “Seni Moskowa Savaşı'ndan sonra nasıl kabul ettiysem yine öyle kabul edeceğim.”[12] 14 Mart'ta Ney, Lons-le-Saunier'de (Jura) 6.000 kişilik küçük bir orduyla Napolyon'a katıldı.[13] Kral, Ney'in 'ihanetinin' başkentte duyulmasından iki gün sonra Paris'i terk etti. 15 Haziran 1815'te Napolyon, Ney'i Kuzey Ordusu'nun sol kanadının komutanı olarak atadı. 16 Haziran'da Napolyon'un kuvvetleri aynı anda iki ayrı savaşa girmek üzere iki kanada ayrıldı. Napolyon Ligny'de Mareşal Blücher'in önderliğindeki Prusya ordusuna saldırırken, Ney ise Quatre Bras'da Wellington dükü Arthur Wellesley'e saldırdı[14] Ney'in İngiliz ordularına karşı verdiği savaşta Ney'in ordusunun yavaş hareket etmesi Napolyon'u kızdırmıştır. Ney, Quatre Bras'ta daha erken galip gelemediği için eleştirilse de, Napolyon'un Ney'e kasabayı ele geçirme emrini gerçekte ne zaman verdiği hala tartışılmaktadır.[15][16]

18 Haziran'da Waterloo'da Ney yine Fransız ordusunun sol kanadına komuta ediyordu. Öğleden sonra 3:30 sularında Ney, İngiliz-Müttefik hatlarına karşı toplu bir süvari hücumu emri verdi. Ney'in süvarileri düşman toplarını ezip geçse de düşman piyadelerin kare düzeninde dizildiğini gördü ve piyade ya da topçu desteği olmadan düşman piyadelerinin düzenini bozmayı başaramadı. Bu durum yine Ney'in eleştirilmesine neden olmuş ve bazıları Napolyon'un Waterloo'daki yenilgisine bunun yol açtığını iddia etmiştir.[14] Ney ve ordusu, ele geçirdikleri İngiliz savaş toplarının ateşleme deliklerine demir çiviler çakmayı başaramadılar. Üstelik Ney'in süvarileri topların ateşleme deliklerini kapatmak için gereken teçhizatı taşıyordu ve savaşın geri kalanında bu İngiliz savaş toplarını kullanılamayacak hale getirecekti. Çok sayıda topun kaybedilmesi orduyu zayıflatır ve İngiliz-Müttefik Ordusunun savaştan çekilmesine neden olabilirdi.[17] Ney, bu başarısızlıktan ötürü öfkeyle kılıcını bir İngiliz topunun kenarına vururken görülmüştür.[18] Günün sonunda Ney, adamlarına bağırarak son piyade hücumlarından birine liderlik etmiştir: “Gelin ve bir Fransa mareşalinin nasıl öldüğünü görün!"[19] Birçok yorumcunun söylediğine göre, Ney o an ölümü arzuluyordu ancak ölüm henüz onu istemiyordu.[20]

Ölümü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Napolyon 1815 yazında yenilip tahttan indirilip ikinci kez sürgüne gönderildiğinde, Ney 3 Ağustos 1815'te tutuklandı. Mareşal Jeannot de Moncey'e Ney'i yargılamak üzere toplanan askerî mahkemenin başkanlığını üstlenmesi emredildi ancak Mareşal bunu reddederek bir süreliğine hapsedildi. Bunun üzerine kral, Mareşal Jourdan'ı mahkeme başkanı olarak atadı. 9 Kasım 1815'te mahkeme toplandı. Ancak mahkemeden oy çokluğu ve yetki sorunlarından dolayı nihai bir sonuç çıkmadı.[21] Ney, 16 Kasım'da Senato Meclisi tarafından vatana ihanetten yargılandı. Ney'in hayatını kurtarma girişimlerinde bulunan avukatı André Dupin, 1815 Paris Antlaşması uyarınca doğduğu yer Sarrelouis'in Prusya tarafından ilhak edilmesinden dolayı Ney'in artık Prusyalı olduğunu ve Fransız mahkemesi tarafından vatana ihanet suçundan yargılanamayacağını belirtti. Ney avukatının sözünü keserek ve şunları söyleyerek avukatının çabalarını sonlandırmıştır: “Je suis Français et je resterai Français!” (“Ben Fransızım ve Fransız kalacağım!”)."[22] 4 Aralık'ta Meclis üyeleri karar vermeleri için çağırıldığında, yüz otuz yedi kişi ölüm cezası, on yedi kişi sürgün ve beş kişi de çekimser oy kullandı. Sadece tek bir oy beraat etmesi yönündeydi ve bu oyun sahibi de Borglie dükü olan Victor de Broglie idi.[23] 6 Aralık 1815'te Ney, ölüme mahkûm edildi ve 7 Aralık 1815'te Paris'te Lüksemburg Bahçesi yakınında kurşuna dizilerek idam edildi. Göz bağı takmayı reddetti ve bilinene göre infaz emrini verme hakkına sahipti:

Askerler, ateş emri verdiğimde, doğrudan kalbime ateş edin. Emrimi bekleyin. Bu size son emrim olacak. Mahkûmiyetimi protesto ediyorum. Fransa için yüzlerce savaşa katıldım, ama ülkeme karşı yapılan tek bir savaşa bile katılmadım. Askerler, ateş![24]

Ölümünün ardından Ney, Paris'te Père Lachaise Mezarlığı'na gömülmüştür.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Dipnot
  1. ^ Macdonell, A. G. (Archibald Gordon), 1895-1941. (1996). Napoleon and his marshals. Londra: Prion. ISBN 1853752223. OCLC 36661226. 14 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2020. 
  2. ^ Horricks 1982.
  3. ^ a b c d e f Chandler 1999, s. 314
  4. ^ Macdonnel, Napoleon and His Marshals, 238.
  5. ^ Riotor, Léon (1934). Amours et tragédie de Michel Ney, maréchal de France (Fransızca). Fasquelle éditeurs. s. 7. 1 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2024. 
  6. ^ a b Chandler 1999, s. 360
  7. ^ Young 1987, s. 360.
  8. ^ Atteridge 1912.
  9. ^ Atteridge 1912, s. 25.
  10. ^ a b Six 1934, s. 253.
  11. ^ Phipps (2011), s. 164. 
  12. ^ (Markham 2003, s. 261).
  13. ^ Le Journal de Paris, 22 Kasım 1815; Journal des débats politiques et littéraires, 22 Kasım 1815
  14. ^ a b Chandler 1999, s. 315
  15. ^ Roberts 2005, s. 116.
  16. ^ Markham 2003, s. 272.
  17. ^ Markham 2003, s. 276.
  18. ^ Howarth 1968, s. 132.
  19. ^ "venez voir comment meurt un maréchal de France!" Coustumier 2011, s. 267.
  20. ^ Gillespie-Payne 2003, s. 111.
  21. ^ Welschinger, Henri. Le Maréchal Ney: 1815. Paris: Librairie Plon, 1893.
  22. ^ "Je suis Français et je resterai Français!" Bellemare & Nahmias 2009, s. 149
  23. ^ Macdonell 1934, s. 328.
  24. ^ Tsouras 2005, s. 245
Genel
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Michel_Ney&oldid=33938210" sayfasından alınmıştır